پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام علی (علیه السلام) فرمودند: الحَریصُ أسیرُ مَهانَهٍ لایُفَکُّ اَسرُهُ؛ حریص گرفتار و اسیر ذلت و خواری است که اسارتش هرگز از بین نمی رود. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
به همان صورت که قناعت مایه ی عزت و آزادگی و سربلندی است، حرص و آز و طمع نیز اسارت آور و مایه ی ذلّت و خواری است.
آنچه انسان را به «آزادگی» می رساند، مناعت طبع، بلند نظری و قناعت است و آنچه به خواری می کشد، افزون طلبی، سیری ناپذیری و زیاده خواهی است.
اسیر کجا و آزاد کجا؟
کسی که خود را از قید و بند «حرص» آزاد کند، نه گرفتار غصه و رنج به خاطر «نداشتن» است، نه مجبور می شود برای رسیدن به خواسته هایش تملق بگوید، رو بیندازد و سبک و خوار شود.
«نخواستن» انسان را «آزاد» می کند و «خواستن» به اسارت می کشاند، اسارتی همیشگی که حریص و آزمند گروگان ابدی آن است و چاره ای ندارد جز آن که خود را از این دام برهاند.
مهار کردن تمنیّات نفس و خواهشهای دل بخصوص در مسائل مالی و مادی ما را از این اسارت می رهاند.
چرا گروگان حرص و آز بمانیم وقتی که می توانیم آزاد و عزیز باشیم؟
پی نوشت:
(1) غررالحکم، ج 1، ص 361
منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی ع)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391)